جلسه ی سوم زمین شناسی(کانی ها-3)

با توجه به رنگ کانی می توان آن را شناسایی کرد. مثال:

یاقوت==>قرمز   فیروزه==>آبی    گرافیت==>سیاه

برای اینکه رنگ واقعی کانی معلوم شود، آن را روی جسم سختی مثل چینی می کشند. به این رنگ، رنگ خاکه می گویند.

مثال:

طلا در ابتدا زرد رنگ است و رنگ خاکه اش نیز زرد است.

ولی پیریت دارای رنگ ظاهری زرد و رنگ خاکه ی سیاه است.

راه های شناسایی کانی ها به طور کلی به چند دسته تقسیم می شوند:

1.فیزیکی: شکل بلور، رنگ کانی، چکش خواری، مقاومت الکتریکی و...

2.شیمیایی: واکنش پذیریکانی با اسیدهای مختلف

3.خواص نوری: بررسی میزان عبور نور، میزان انعکاس نور به کمک میکروسکوپ نوری پلاریزان

شناسایی کانی ها بر اساس ترکیب شیمیایی:

1.سیلیکات ها: این کانی ها دارای سیلیسیم هستند و عمدتا از انجماد و تبلور مواد مذاب حاصل می شوند. مانند: کوارتز، مسکوویت

2.غیرسیلیکات ها: کانی هایی که دارای سیلیسیم نیستند.

مانند: فیروزه، هالیت،هماتیت

طبقه بندی کانی های سیلیکاتی:

1.کربنات ها: از ترکیب یون CO2+فلزات حاصل می شوند. مانند: دولومیت، منیزیت و کلسیت

2.سولفات ها: از ترکیب گوگرد+اکسیژن حاصل می شوند. مانند: باریت و ژیپس

3.اکسیدها: از ترکیب اکسیژن+فلز(یون فلزی) حاصل می شوند. مانند: هماتیت(Fe₂O₃)، لیمونیت، مگنتیت(Fe₃O₄)

4.فسفات ها: از ترکیب اکسیژن+فسفر حاصل می شود. مانند آپاتیت و فیروزه

5.سولفیدها: از ترکیب گوگرد+فلز حاصل می شوند. مانند: گالن، زرنیخ و پیریت(FeS₂)

6.هالیدها: ترکیبات هالوژنی. مانند: هالیت(Nacl) و فلوئورید

*نکته:

سیلیکات های تیره (ترکیب آهن و منیزیم): مانند تالک و آزبست و میکای سیاه

سیلیکات های روشن (بدون منیزیم): مانند کوارتز، فلدسپات و میکای سفید

نام سنگ	اندازه ی بلور	درصد سیلیس
آندوزیت	ریز بلور	60
بازالت	ریز بلور	40
ریولیت	ریز بلور	70
آبسیدین	شیشه ای	70
دیوریت	درشت بلور	60
گابرو	درشت بلور	40-50
گرانیت	درشت بلور	70

کاربرد کانی ها: جواهر سازی-قطعات و تجهیزات صنعتی-مواد معدنی ارزشمند-موا خوراکی-لوازم بهداشتی و دارویی

مثال:

کوارتز==>درون ساعت و ریزپردازشگرها

همالیت==>نمک خوراکی، پارچه بافی و چوب بری

گرافیت==>نوک مداد، قطعات الکتریکی و چدن

طلا==>جواهرات و درمان سرطان

کانی هایی که جواهر می شوند: 1.فیروزه     2.گارنت    3.الماس

کانی هایی که در صنعت و ساختمان کاربرد دارند: 1.مسکوویت   2.آزبست   3.ژیپس   4.کلسیت(در تهیه ی سنگ آهک و سنگ مرمر کاربرد دارد)   5.فلوئوریت

کانی هایی که در صنعت دارویی-خوراکی کاربرد دارند: 1.فلوئوریت    2.تالک    3.هالیت

جلسه ی دوم زمین شناسی (کانی ها-2)

گرانیت یک سنگ است که می توان آن را از کوارتز، فلدسپات و میکا ساخت.

کانی کوارتز متشکل از اکسیژن+سیلیسیم است.

کانی فلدسپات متشکل از اکسیژن+سیلیسیم+پتاسیم است.

کانی میکا متشکل از اکسیژن+سیلیسیم+پتاسیم+آلومینیوم است.

روش های شناسایی کانی ها:

1.شکل بلور

2.سختی

3.سطح شکست

4.جلا

5.چگالی

6.رنگ و رنگ خاکه

و...

شکل بلور: شکل بلور همه ی کانی ها متبلور است. (متبلور یعنی دارای نظم سه بعدی درونی)

درشت بلورها ==> بلورهایی که با چشم دیده می شوند.

ریزبلورها ==> بلورهایی که با میکروسکوپ قابل مشاهده هستند.

مخفی بلورها ==> بلورهایی که فقط با پرتوی ایکس می توان آن ها را مشاهده نمود.

مثال:

بلور کوارتز

بلور پیریت

بلور کلسیت

بلور الماس

سختی: سختی یک کانی یعنی مقاومتش در برابر خراشیده شدن. سختی کانی ها عموما به طرز قرارگیری اتم ها بستگی دارد(در شبکه ی بلوری و نوع پیوند اتمی آن ها)

مانند الماس و گرافیت، هر دو از کربن اند اما الماس سخت ترین کانی و گرافیت جزو نرم ترین آن هاست.

*نرم ترین کانی تالک نام دارد.

*برای تعیین سختی کانی ها از مقیاسی به نام موس استفاده می شود.

سطح شکست: سطحی که کانی در اثر ضربه در آن جهت شکسته می شود.

جلا: توانایی کانی در منعکس ساختن و عبور و یا جذب نور را جلا می گویند.

مثال	ویژگی	نوع کانی
پیریت، گالن، ماگنتیت	نور را به خوبی منعکس می کند	فلزی
هالیت، کوارتز، توپاز	نور را به خوبی عبور می دهد	شیشه ای
بوکسیت، کائولن	ظاهری خاک مانند دارد	خاکی
تالک، گرافیت	لمسی مانند کشیدن روی صابون دارد	چرب
آزبست	ظاهری رشته رشته دارد	ابریشمی
الماس	بازتابش نور حالت درخشندگی دارد.	الماسی
اوپال	ظاهری چون صمغ های گیاهی دارد	صمغی

 

 

چگالی:جرم کانی تقسیم بر حجم کانی برابر است با چگالی کانی.

واحد چگالی گرم بر سانتی متر مکعب است.

*چگالی بیشتر کانی های سیلیکاتی بین 2.5 تا 3.5 گرم بر سانتی متر است.

جلسه ی اول زمین شناسی (کانی ها-1)

به مواد جامدی که به طور خالص از کره ی زمین بدست می آیند ،و موجودات زنده در بوجود آمدن آن ها دخالتی ندارند، کانی می گویند.

*در طبیعت حدود 3هزار کانی وجود دارد.

کانی ها از لحاظ ترکیب، شکل ظاهری، رنگ و اندازه متفاوت هستند.

انواع بوجود آمدن کانی ها:

1.برخی از کانی ها از انجماد مواد مذاب بوجود می آیند. مانند سنگ های آذرین

2.برخی از کانی ها از سردشدن بخارها در سطح یا شکاف سنگ ها بوجود می آیند. مانند گوگرد

3.برخی از تبخیر محلول های اشباع بوجود می آیند. مانند نمک و گچ

4.برخی از تخریب کانی های دیگر بوجود می آیند مانند رس و سیلیس

5.برخی از فشار و گرمای زیاد بر روی کانی های دیگر بوجود می آیند. مانند گرافیت

هر کانی از یک عنصر یا ترکیب شیمیایی چند عنصر با هم بوجود می آید.

یک یا چند کانی با هم سنگ ها را تشکیل می دهند.

برای مثال: